UBND xã Hà Nam trân trọng giới thiệu Tập truyện nôm khuyết danh Phạm Tải Ngọc Hoa.

Tác phẩm Văn học, nghệ thuật

05/08/2025

TRUYỆN NÔM KHUYẾT DANH

PHẠM TẢI - NGỌC HOA

LỜI GIỚI THIỆU

Phạm Tải- Ngọc Hoa là một truyện nôm khuyết danh, được diễn đạt bằng văn vần, câu truyện gồm 932 câu lục bát hoặc vài câu song thất lục bát cùng hai đoạn văn xuôi. Truyện ra đời vào khoảng thế kỷ thứ XVIII, thế kỷ đầy bất công và biến động xã hội, ở thế kỷ này các Tập đoàn Phong kiến cát cứ, tranh giành quyền lợi trên xương máu của nhân dân và đều đã bị Phong trào Tây Sơn quyét sạch. Quang Trung- Nguyễn Huệ thống nhất đất nước, xây dựng một triều đại mới, tiến bộ.

Truyện kể về Ngọc Hoa, con gái Tướng công Trần Thúc Thông, một tướng công đức độ. Tướng công Trần Thúc Công quê ở huyện Thanh Hà- xứ Đông. Quận chúa Ngọc Hoa đã vượt qua những ràng buộc của hoàn cảnh xuất thân, tự nguyện lấy Phạm Tải – một thanh niên nghèo, có hoàn cảnh éo le nhưng giàu nghị lực và có chí lớn. Khi hạnh phúc của họ bị kẻ cường quyền chà đạp, phá hoại. Quận chúa Ngọc Hoa đã khôn khéo, kiên trì, dũng cảm đấu tranh bảo vệ hạnh phúc, nhân phẩm và tình yêu chung thuỷ của mình với Phạm Tải. Phạm Tải cũng đã khước từ mọi phú quý để bảo vệ và trung thành với tình yêu trong sáng của mình.

Kẻ gây ra cảnh bất công và phá hoại hạnh phúc lứa đôi không phải ai khác mà chính là Trang Vương, một tên vua truỵ lạc và tàn bạo, kẻ đại diện cho chế độ phong kiến đương thời. Dù không nói thẳng ra, người đọc vẫn cảm thấy Trang Vương như một vua chúa nào đó thời Lê- Trịnh buổi mạt kỳ. Cuộc đấu tranh quyết liệt đã dẫn tới Diêm Vương, thần tượng đại diện cho công lý , xét xử theo ý Ngọc Hoàng mà cũng là ý dân: Trang Vương bị truất chức và phải chịu tội nặng. Phạm Tải- một thanh niên có tài đức lên làm vua, tạo dựng cuộc sống thanh bình và hạnh phúc cho nhân dân.

Truyện Phạm Tải - Ngọc Hoa từ khi ra đời đã được xuất bản nhiều lần và được nhân dân yêu mến, giữ gìn và truyền tụng vì nó thể hiện đúng nguyện vọng của quảng đại quần chúng, lại được diễn đạt bằng quốc âm, qua một loạt văn vần với ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, dễ nhớ, không có những điểm tích khó hiểu . Trước Cách mạng tháng Tám, nhiều người không biết chữ những vẫn thuộc lòng cả truyện, nhất là các bà, các chị phụ nữ, hễ có dịp lại kể cho con cháu nghe và bao giờ cũng được đón nhận một cách thích thú. Riêng độc giả xứ Đông có mối thiện cảm đặc biệt với tập truyện, vì sự tích của truyện gắn liền với mảnh đất và con người quê hương, điều đó cũng xác nhận một địa phương giàu có những sự kiện văn học. Ngày nay đến thôn Văn Tảo, xã Hà Nam còn thấy Đền thờ phụ thân và Quận chúa Ngọc Hoa cùng nhiều đồ tế tự quan hệ đến các nhân vật của truyện, trong đó có một đạo sắc phong cho Trần Thị Ngọc Hoa, hiệu là Quận Lỗi, quận chúa phu nhân tôn thần từ thời Nguyễn, chứng tỏ cốt truyện xuất phát từ thực tế lịch sử đã được tác giả hư cấu và phóng tác thành những tình tiết có tính thần thoại và phi thường. Đó là hiện tượng phổ biến trong các truyện cổ. Gạt bỏ những nét thần thoại, hoang đường trong truyện, người đọc tìm thấy ở đây bức tranh bình dị của xã hội đương thời, tính nhân đạo sâu sắc và một nghệ thuật độc đáo chỉ tìm thấy ở loại truyện nôm khuyết danh.

UBND xã Hà Nam, Ban quản lý di tích Lịch sử văn hoá Đền Ngọc Hoa cho đánh máy lại truyện thơ nôm Phạm Tải- Ngọc Hoa nhằm đáp ứng nhu cầu rộng lớn của người đọc, góp phần phát huy truyền thống văn học của người dân xã Hà Nam nói riêng và người dân Thành phố Hải Phòng nói chung, đây là nguồn tài liệu tham khảo về một áng văn cổ từng được lưu hành rộng rãi trong nhân dân và cũng là một sự kiện nằm trong lịch sử văn học của địa phương và đất nước.

Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

Hà Nam , ngày 05 tháng 08 năm 2025.

Nay mừng vận mở thái hoà,

Thông reo trúc hoá mai già khoe tươi.

Khang cù kích nhưỡng đòi nơi, (1)

Mở Chu kỷ (2) thấy có đời Trang Vương.

Hội quân minh, họp thần lương,

Trang Vương ngự trị bốn phương thái thuần.

Bát thiên thu, bát thiên xuân,

Muôn dân cũng phục thánh quân trùng trùng.

Tăm kình cáo thỏ sạch không, (3)

Có nhà Trần Thị xứ Đông, Thanh Hà. ( 4)

Tướng công quan đại phú gia,

Xuân thu đỉnh thịnh ( 5) tên là Thúc Thông.

Chưa ai kế hậu nối dòng,

Đêm ngày phiền muộn trong lòng lo âu.

Trai già bỗng nở hạt châu,

Mới hay như ý sở cầu bấy nay.

Sinh ra một gái tốt thay,

Má đào, mặt ngọc, tóc mây rườm rà.

Tướng công yến ẩm xướng ca,

Mừng vui cấy ngọc nở ra nụ vàng.

^{–––––––––––––––––––––––}

Ý nói các nơi trong nước đều được thái bình, trên đường cái lớn có những người gõ dịp mà ca hát.
Mở Chu Kỷ: xem sử chép về nhà Chu.
Ý nói không có giặc giã.
Huyện Thanh Hà tỉnh Hải Dương.
Ý nói tuổi đã cao.

Mai sau hương hoả từ đường,

Vô nam dụng nữ, thế gian cũng đầy.

Nâng nui vàng ngọc trên tay,

Vàng kia ve vuốt, ngọc này giấu thương.

Đến ngày tuổi trẻ phi thường,

Mẹ cha mới đặt tên nàng Ngọc Hoa.

Xuân thu tuổi mới mười ba,

Tin ong sứ điệp cũng đà lắm lơi. (1)

Tướng công một chút hiếm hoi,

Tìm nơi lệnh tộc chọn người trâm anh. (2)

Bản hương có đứa thời danh, (3)

Biện Điền nó cũng giáp ranh Tấn Tần.

Đưa thư kể cả mấy lần,

Cầu ô rắp bắc, sông Ngân cũng ngừng.

Nhiều nơi dắt mối tơ vương,

Kẻ thời chức trọng, người thương quan sang.

Nơi thì ngự sử triều đường….

Ông bà nghĩ ngợi thêm càng ngẩn ngơ.

Cho người đòi hỏi Ngọc Hoa,

Sâu nông mới giải gần xa ngần này.

“ Mẹ cha chẳng ép con nay,

Phải duyên đẹp ý mặc dây xích thằng”.

Ngọc Hoa rón rén thưa rằng:

“ Đạo cha đức mẹ xem bằng non cao.

Sinh thành dưỡng dục cù lao,

Ân thâm đức trọng, dám đâu cưỡng lời.

^{––––––––––––––––––––––––}

Tin ong sứ điệp: Ý nói nhiều người hỏi. Thời Phong kiến con gái 13 tuổi đã có người hỏi.
Ý nói kén rể tốt.
Thời danh: Xu thời báo danh.

Song con chưa đẹp duyên hài,

Rầy ong mai bướm gái trai cũng buồn !”

Tướng công nghe rõ nguồn cơn,

Mẹ cha dễ ép lòng con được nào.

Thoắt thôi Ngọc Hoa bước vào,

Trách duyên sao khéo mận đào lửa hương!.

Sơn Tây có Phạm Tải chàng,

Xuân huyên sớm đã suối vàng ra chơi.

Chàng thì niên thiếu mồ côi,

Trách thân cay đắng thiếu nơi nương nhờ.

Cô thân chích ảnh (1) bơ vơ,

Lấy chi ăn học đền bù song thân!.

Kiếm ăn đắp đổi qua lần,

Nương thân cửa Khổng, tựa sân nhà Trình. (2)

Những mong bẻ quế lên danh, (3)

Đền công dưỡng dục sinh thành hai thân.

Ngày ngày hành khất phương dân,

Sớm chuyên nấu sử, tối cần sôi kinh. (4)

Một ngày thong thả viễn hành,

Lòng thời xui lạc vào thành quý nhân.

Khấu đầu làm lễ ngoài sân,

Nhỏ to mới kể vân vân mọi nhời:

“ Tôi là hàn sĩ nhỡ thời,

Kêu người mở rộng lòng tôi ơn người”.

Ngọc Hoa nghe chửa dứt lời,

Tự nhiên chuyển động bời bời lòng hoa.

^{––––––––––––––––}

Cô thân chích ảnh: Một mình một bóng.
Cửa Khổng- sân Trình: ý nói theo học đạo nho.
Bẻ quế- ý nói thi đỗ.
Nấu sử, sôi kinh- ý nói rất chăm học.

Sang hèn chẳng kể chi là,

Mở màn lần cửa bước ra trông chàng.

Thấy hình tuấn tú phi phương,

Cớ sao lại phải nhỡ nhàng đắng cay?.

Ngọc Hoa cảm động, thương thay,

Hỏi rằng : “ Cơn cớ chàng rầy làm sao”?

Căn nguyên gia sự thế nào,

Xui chàng lạc bước lỡ vào đến đây?”.

Chàng nghe ủ mặt, cau mày,

Thưa rằng: “ Đừng hỏi nước mây, tôi phiền”.

Ngọc Hoa thương kẻ sĩ hiền,

Sai người lấy gạo cùng tiền đem cho.

Trước sau thêm lại dặn dò:

“ Khuyên chàng học tập nghiệp nho chuyên cần.

Nữa mai gặp hội long vân, (1)

Đôi ta sẽ được Tấn Tần cùng nhau.

Bây giờ tôi chưa thấy đâu,

Nhân duyên ắt hẳn về sau hợp hoà?”.

Chàng nghe nàng giãi gần xa,

Tạ từ chân bưới trở ra ngại ngần.

Nghĩ mình thời vận gian truân,

Thờ ơ hoa nguyệt, ôn nhuần văn chương.

Ngọc Hoa từ thấy mặt chàng,

Cảm thương quân tử nhỡ nhàng đắng cay.

Ước ao loan phượng sánh bầy,

Để ta nuôi lấy chàng rầy kẻo thương.

Nghĩ đi nghĩ lại nỗi chàng,

Lại sa nước mắt hai hàng như mưa.

Thương vì quân tử bơ vơ,

Nhớ vì quân tử sa cơ nhỡ thời!.

1 ý nói thi đỗ làm nên như rồng gặp mây.

Có đêm giấc quế hồn mai, (1)

Thấy chàng quân tử xa chơi động đào.

Càng trông càng lắm chiêm bao,

Rõ chàng quân tử đã vào phòng hương.

Có hôm nghiêm phụ thừa lương, (2)

Hứng vui dạo mát tìm đường thăm con.

Nhìn lâu xem có sắc buồn,

Tướng công mới hỏi nguồn cơn thế nào?

Cớ sao ủ liễu, phai đào,

Kém tươi nhan sắc, con sao võ vàng?

Hay là tủi phấn, thẹn hương,

Thời con khá nói mẹ cha biết cùng?

Ngọc Hoa nghe nói hãi hùng,

Tìm lời thú thực ngỏ cùng khúc nhôi:

“ Mẹ cha sinh một con thôi,

Nhân duyên đã có lắm nơi vọng cầu.

Đẹp duyên chưa có một đâu,

Lại còn hương lửa về sau thế nào!(3)

Mẹ cha mỗi tuổi một cao,

Con thì phận gái biết đau mà hòng!

Sợ cha con tưởng để lòng,

Như chàng Sơn Bá thiệt công sinh thành!

Hổ cùng thiên địa cao xanh,

Hổ cùng phận gái ra tình nguyệt hoa.

Lại thêm sợ mẹ sợ cha,

Vì con lỗi đạo phép nhà chẳng hay.

Gia phong đâu có thế này,.

-1 Giấc quế hồn mai: ý nói mơ tưởng trong chiêm bao.

-2 Nghiêm phụ thừa lương: Bố đi chơi mát.

-3 Ý nói cha mẹ không có con trai thì sự nối dõi thờ cúng sau này ra sao.

Bởi con tạo hoá thấy lay sự đời.

Mùng một, tháng ba vừa rồi,

Có một nam tử dáng người sĩ nhân.

Tìm vào liền đến trong sân,

Khó khăn hàn sĩ nhỡ chân qua đường.

Hình dung phong nhã đoan trang,

Nhời ăn tiếng nói muôn vàn tốt tươi.

Cất lòng con bước ra ngoài,

Hỏi chàng nho sĩ là người phương nao?

Vì đâu phải bước nao đao?

Chàng sa nước mắt thấp cao lòng phiền.

Thấy người quân tử chính chuyên,

Chạnh lòng lấy gạo cùng tiền đem cho.

Hay đâu sự bởi ông tơ,

Xui lòng con luống ngần ngơ đêm ngày!”.

Tướng công nghe nói lạ thay,

Ngẫm rằng: “ Số ấy duyên này chẳng không”.

Tức thì chuyển gọi gia đồng,

Đi tìm hàn sĩ rằng ông triệu vời.

Tuỳ nhi (1) vâng gọi dám sai,

Chia đi Nam Bắc các nơi mọi đường.

Hỏi thăm khắp chợ cùng làng,

Bỗng không nhác thấy một chàng ở xa.

Đến gần mới hỏi dò la:

“ Phải chăng hàn sĩ xin qua một lần?

Nghe rằng thông hiểu kinh luân,

Ông tôi muốn hỏi thi văn vài bài.

Chàng nghe vâng cứ đến nơi,

Tuỳ nhi vào bẩm thực người sĩ nhân.

Tướng Công gọi vào trong sân,

Nhìn xem tướng mạo mười phân khác thường.

Tuỳ nhi: Người làm, người ở.

Cho nên chẳng quản nghèo sang,

Sai người giải chiếu mời chàng ngồi chơi.

Thoát thôi ướm hỏi vài bài,

Cảm tâm tú khẩu (1) đáng tài trạng nguyên.

Khen rằng : “ Danh sĩ thiếu niên”,

Sự này ắt hẳn thiên duyên xe vào.

Vậy chàng quê quán nơi nao?

Vì đâu nên phải lao đao ẩn tài?

Mẹ cha, huynh đệ những ai?

Nhân sao mà phải lạc loài ra đi?

Phạm Tải rón rén thưa quỳ,

Ngập ngừng mới giãn vân vi tỏ tường,

“ Sơn Tây, Ngọc Tháp là làng,

Hai thân sớm đã suối vàng xa chơi.

Anh em chẳng có một ai,

Cửa nhà thiếu thốn, hết nơi nương nhờ.

Ở cùng cậu mợ sớm trưa,

Dám nài cay đắng muối dưa cực lòng!

Đạo hiền kinh thánh trông mong,

Hay đâu cậu mợ ra lòng đắn đo!

Con cậu, cậu nuôi thầy cho,

Cháu cậu, cậu bắt chăn bò, chăn trâu.

Đêm ngày mưa nắng dãi dầu,

Ở ăn chẳng được, tôi đầu tha phương…

Lòng tôi mộ đạo văn chương,

Ngày đi hành khất tìm phương đỡ lòng.

Tối về, kinh sử nấu nung,

Xiết bao khổ nhục tấm lòng bấy nay!”

Trần Công nghe nói thương thay,

Bảo rằng người hãy nghe đây một nhời.

-1 Cẩm tâm tú khẩu: Ý nói thơ văn hay.

Con ta từ độ thấy người,

Chẳng hay là sự duyên trời hay sao.

Chắc là duyên kiếp thế nào,

Cho nên nó thấy người vào, nó thương.

Cơ trời phận lửa duyên hương (1)

Bỗng đâu bốn bể thư hương một nhà”.

Sai người vào đòi Ngọc Hoa,

Tướng Công truyền gọi cô ra ngoài này.

Ngọc Hoa lương tựa Lầu tây,

Nghe cha gọi đến vội ngay ra hầu.

Tướng công nhìn mặt hồi lâu,

Sự tình mới tỏ trước sau nhẽ hằng:

“ Phải chàng nho sĩ này chăng?”.

Ngọc Hoa tủm tỉm thưa rằng : Phải đây”.

Tướng công kể hết niềm tây,

Trước mặt Nguyệt lão, sau này mặc con.

Những nơi chức trọng quyền môn,

Sao con chẳng chắp keo sơn Tấn Tần?”.

Mà chàng là đấng văn nhân,

Sao con lại bắc cầu ngân cho liền?.

Nàng nghe mặt ủ, lòng phiền,

Vội vàng tỏ hết căn nguyên mọi đường:

Nữ sinh ngoại tộc đạo thường,

Ai ai chẳng muốn quan sang dập dìu.

Cha sinh con chẳng có nhiều,

Một con là gái ra chiều ngây thơ.

Chồng khôn thì nổi cơ đồ,

Nhược bằng chồng dại vũ phu, nặng mình!

Trình cha lạy mẹ phân minh,

Quan sang hồ dễ một mình con vui.

Ý nói hai người như lửa với hương gặp nhau là bén.

Nữa khi xuất giá tòng phu,

Xuân huyên hai cõi đền bù sao xong!

Tiền duyên xưa tích chữ đồng,

Ấy chăng Nguyệt lão tơ hồng xe cho.

Tống Trân xưa gặp Cúc Hoa,

Ấy trời xe lại cũng ra cương thường.

Làm nên thì được quan sang,

Khó khăn có lúc nhỡ nhàng người ta.

Mấy lời biện bạch thưa qua,

Nên chăng tuỳ ý mẹ cha lo lường”.

Tướng công nghe nói tỏ tường,

Nhủ còn cùng với Phạm chàng ra đây.

Trâu bò cho xứng đặt bày,

Gọi là sính lễ ngày nay của chàng.

Cho mời khắp mặt họ hàng,

Ai ai cũng đụng chén vàng trao tay.

Xướng ca đàn phách ba ngày,

Sắt càm duyên hợp từ nay mặn nồng.

Tơ hồng làm lễ vừa xong,

Ái ân đôi chữ vợ chồng đẹp duyên.

Từ ngày chăn ấm gối êm,

Vui vầy ong bướm, phỉ nguyền lòng xuân.

Sớm khuya chăm việc tảo tần,

Thờ cha kính mẹ muôn phần chẳng sai.

Trượng phu gặp đấng nữ tài,

Ông bà mừng rỡ gặp nơi rể hiền.

Lấy nhau vừa được nửa niên,

Vì chưng một đứa Biện Điền bản hương!

Nguyên xưa nó đã hỏi nàng,

Trách duyên sao nỡ muộn màng cho ta!.

Thấy nàng lấy kẻ hèn nho,

Biện Điền từ ấy oán thù Ngọc Hoa:

“ Ta là danh giá con nhà,

Chê ta lấy đứa khật khù bần nhân!

Tao làm cho Phạm lìa Trần,

Mới cam lòng dạ bõ lần chê tao”.

Biện Điền nó bất nhân sao,

Sắm sanh khí giới binh đạo tứ thì.

Năm mươi kẻ cướp mượn về,

Cùng theo một dạ, cùng ghi một lòng.

“ Đứa nào giết được tướng công,

Vàng cho mười nén, đền lòng báo kia.

Phạm chàng, bay giết nó đi,

Còn nàng Trần thị bắt về cho tao”.

Hung đồ nghe nói mừng sao!

Nửa đêm chỉ nẻo ồn ào thẳng qua….

Giời làm một trận phong ba:

Năm mươi kẻ cướp ngã ra đầy đồng!.

Thiên công (1) còn tựa tướng công,

Biện Điền trở lại trong lòng uất thay!

Trí cao chẳng bảo ai hay,

Vượt sang Ngô quốc lấy cây bạch đàn (2).

Đem về tạc lấy mặt nàng,

Tuy là mặt mộc, chút thường chẳng sai.

Tạc xong ba tháng vừa rồi,

Lưng ong má phấn tựa người tiên cung,

Tức thì, đen tiến cửu trùng, (3)

Vua Trang trông thấy não nùng chiêu đăm…

Đức Vua lòng đã mừng thầm,

Mĩ nhân (4) này hẳn nó tầm dâng đây.

Thiên công : Ông trời.
Bạch đàn: Thứ gỗ trắng quý.
Cửu trùng: ý nói ông vua.
Mỹ nhân: Con gái đẹp.

Cho nên liền phán ra ngay,

“ Gái đẹp nhường này quê ở gần xa?”

Biện Điền đặt gối tâu qua:

Vốn người quê ở Thanh Hà xứ Đông.

Cha nó làm quan tướng công,

Thâm nghiêm (1) cửa cấm lầu hồng chan chan.

Chín lần cửa cấm bức bàn,

Sinh ra một gái là nàng Ngọc Hoa.

Xuân xanh tuổi mới mười ba,

Khuynh thành quốc sắc (2) xin vua thu dùng.

Tướng công muôn đội ơn trùng,

Mà nay ở chẳng hết lòng thảo ngay!.

Phán rằng: “ Sự thực nhường này,

Thì tao phong chức cho mày quận công.

Dù mày cáo dẫn gian phong, (3)

Thì tao tru diệt tam tông họ mày. (4)

Biện Điền đặt gối tâu bày:

“ Mặt này tuy đẹp chưa tầy Ngọc Hoa”

Vua khai nội giám hai toà,

Long xa (5), kiệu, tán, liền qua tức thì.

Khâm sai (6) vâng lệch quốc uy, (7)

Truyền quân hoả tốc trẩy về xứ Đông.

Thâm nghiêm: Ý nói ở lâu trong cảnh lao nghiêm.
Khuynh thành quốc sắc: Người đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
Cáo dẫn gian phong: Báo cáo láo.
Tru diệt tam tông: Giết cả ba họ.
Long xa: Xe nhà vua dùng.
Khâm sai: Quan thay mặt vua.
Quốc uy: Oai vua

Thanh Hà là đất tướng công,

Thấy những nhà ngói lầu hồng tốt thay.

Bốn bề hào luỹ tường xây,

Khâm sai quan mới thẳng ngay tới nhà.

Trách rằng ngài có Ngọc Hoa,

Chẳng đem ra tiến, quốc gia dạy đòi.

Phạm tải nghe nói rụng rời,

Than rằng: “ Trời khéo trêu ngươi dường này.

Lửa hương vừa mới bén tay!

Ai làm chia rẽ nên rày cách xa”.

Ngọc Hoa nước mắt chan hoà,

Chàng ơi, người chẳng ép tôi có chồng.

Chàng đương kinh sợ hãi hùng,

Làm oai, quan đã thét nàng ra ngay:

“ Thế nào cũng phải ra đây,

Hoặc là tốt đẹp hay rầy xấu xa.

Đáng thì chầu chực quốc gia,

Nhược bằng chằng đáng sự là cũng thôi”.

Nàng nghe to hết khúc nhôi,

Tóc mây rũ rối, mực bôi má đào.

Trút hài đi đất xem sao,

Áo thời xộc xệch vạt cao, vạt dài.

Trút vòng tay, bỏ hoa tai,

Dời chân liền bước ra ngoài một khi.

Khâm sai chợt thấy Ngọc Nhi,

Bảo rằng: Rồng cá gặp thì nước mây.

Xe loan nàng kíp đi ngay,

Kẻo sai phép nước nàng rày làm sao.

Sắm sanh nàng phải về trao,

Quân mệnh (1) nhường ấy, tôi nào dám sai.

Thế nào nàng cũng phải ra,

Không thời bắt tội mẹ cha họ hàng”.

Trần Công nghe nói bàng hoàng,

Đòi Ngọc Hoa lại, vội vàng bảo qua:

“ Thương chồng, con lại ở nhà,

Nghĩa chồng thì trọn, đạo cha ai đền?.”

Ngọc Hoa thảm thiết lòng phiền,

Trách vua ai lỡ ép duyên Châu Trần.

Thiếu gì mĩ nữ cung tần,

Mà vua lại ép nữ nhân có chồng !.

Vật mình kêu khóc đùng đùng,

Gọi chàng Phạm Tải vào trong, than rằng:

“ Lạy cha, lạy mẹ, lạy chàng,

Cha sinh mẹ dưỡng xem bằng Thái Sơn.

Bước vào quỳ lạy gia đường,

Nước mắt hai hàng sùi sụt đắng cay….

“ Ai làm nên nỗi nước này!,

Giã hết trên dưới nhà nay mọi người.

“ Thương cha, nói chẳng nên lời,

Chàng đi, đi kíp cùng tôi bây giờ”.

Phu thê trong cõi tương cờ, (2)

Chàng nghe, chàng nói liền ra đi cùng.

Bước ra khỏi chốn môn phòng,

Khâm sai quan rước vào trong kiệu vàng.

Ngọc Hoa giọt ngọc chứa chan:

“ Tôi là phận giá thì thương tôi cùng.

Của này vật báu cửu trùng,

Phàm trần đâu dám vào trong kiệu vàng.

1 Quân mệnh: Lệnh của vua
2 Tương cờ: mong cậy nhau

Vả, tôi cùng Phạm Tải chàng,

Phu thê đã bén lửa hương duyên hài.

Chồng tôi đi ở bên ngoài,

Tôi vào trong kiệu, lỗi nhời tào khang” (1)

Thoát thôi chân bước lên đường,

Trước hồi trống giục, sau hàng cờ giong.

Định lời trân trọng ghi lòng,

Nhời vàng đã rắp ở trong dạ vàng.

Mười ngày dãi nắng dầm sương,

Phạm chàng trông thấy, lòng càng xót xa!

Còn đường việc nước, việc nhà,

Nhác trông thoắt đã thấy toà Trang vương.

Khâm sai quan mới bảo chàng:

“ Tôi xin lĩnh lấy Ngọc nương đi cùng”.

Ngọc Hoa cầm lấy tay chồng,

“Ở đây chờ thiếp vào trong ngự toà”

Khâm sai tâu thượng hoàng gia,

Tâu rằng: “ nàng đã gót hoa vào chầu”

Vua Trang ra ngự nhà lầu,

Tả văn hữu võ đứng hầu hai bên,

Loa truyền đòi Ngọc Hoa lên,

Trang vương thấy mặt, ngỡ tiên non Bồng.

Nàng vào bái tại cửu trùng,

Trống dong ba dạo, cúc cung ba lần.

Đôi bên tả hữu quần thần,

Mừng vua gặp được mỹ nhân ngày rày.

Vua truyền người mộc đem đây,

Cùng nàng Trần thị so rày đâu hơn.

Ba trăm mỹ nữ cung tần,

Cùng cho ra sánh nàng Trần ta xem.

1 Tào khang: ý nói vợ chồng giầu nghèo có nhau.

Cung tần chẳng chịu làm em

Cho nên trang điểm áo xiêm rộn ràng

Nhởn nhơ trước mặt thánh hoàng

Vua Trang trông kỹ Ngọc nàng như tiên.

Đòi người cung tiến Biện Điền

Khen rằng trung nghĩa tiến lên bệ rồng,

Sắc phong cho nó quận công

Làm gương cho kẻ có lòng với tao.

Biện Điền khấp khởi mừng sao

Rạng mình và lại giải lao báo thù (1)

Đức Trang ước nguyện đã phu

Vời Ngọc Nương đến hoa cừ kết giao:

“ Xưa còn đông liễu , tây đào,

Nay mừng tiên đã lọt vào Bồng lai

Đôi ta đã hợp duyên hài,

Trăm năm tơ tóc muôn đời hiển vinh”.

Nghe vua chỉ phán phân minh,

Nàng liền quỳ xuống tâu trình sâu nông:

“ Tôi là con gái có chồng,

Tứ đức chưa trọn, tam tòng đã nên.

Nhân duyên mới được nửa niên,

Bỗng đâu có lệnh bề trên về đòi.

Tôi vâng uy pháp con trời, (2)

Vậy nên tôi phải tới nơi đan đình. (3)

Hiếm gì thiếu nữ trâm anh,

Mà vua lại phải ép tình tôi chi!”

Trạng vương mới phán một khi:

Đòi chàng Phạm Tải tức thì vào đây.

1 Vừa được làm quan, vừa báo được thù.
2 Chỉ vua.
3 Sân rồng, nơi vua ở.

“ Ta là thánh đế nước này,

Nhẽ đâu ta bắt vợ mày là dân.

Đồng vàng đổi lấy đồng cân,

Ba trăm mỹ nữ cung tần chia đôi.

Để làm hoàng hậu chính ngôi,

Chồng loan vợ phượng bằng đời Hán gia.

Ngọc Hoa duyên bén cùng ta,

Thời người cũng được vào ra đây liền.

Lại cho người đủ tước quyền,

Trước thuận nhà nước sau yên cửa nhà.”

Phạm chàng đặt gối tâu qua:

“ Vợ tôi chút phận sinh ra một bề.

Tưởng là vẹn đạo xướng tuỳ,

Cho nên vàng đá trót thề bách niên.

Người tiên lại gặp bạn tiên,

Tôi là hạn sĩ đạo hiền quản bao.

Lòng vua dù quyết thế nào,

Thời tôi chịu vậy biết sao bây giờ!.

Riêng thân phận mỏng như tờ,

Bà Nguyệt chẳng đoái, ông tơ không vì!.

Nàng đà an phận cung phi,

Tôi xin dạo gót lui về quê ngay.

Quyết lòng giới hạnh ăn chay,

Trước là lánh nạn, sau rày tu thân.

Cuộc đời như áng phù vân, (1)

Lại nhiều nghiệp chướng trầm luân mê đồ. (2)

Vả tôi tài thiển (3) trí ngu,

Lộc trời tước nước vua cho thẹn thùng.

Phù vân: Đam smây nổi, không lâu bền.
Ý nói phận đời đầy cảnh phiền não, người ta chìm nổi trong biển khổ và lầm lạc trên đường mê.
Tài thiển: Tài nông cạn.

Gà rừng dù muốn làm công

Sợ khi nhảy múa rụng lông tức thì!.

Nhời quê tâu động đơn trì,

Vua cùng văn võ xét suy cho rầy”.

Vua truyền nàng Ngọc đến đây,

Tức thì chỉ phán ra ngay một nhời:

“ Chồng nàng ta hỏi đầu đuôi,

Quyết về giới hạnh (1) còn người thế nào?.

Ta nay quyền cả, ngôi cao,

Vì nàng một chút, tổn hao muôn nhời”.

Nghe vua nói hết khúc nhôi,

Nàng liền quỳ xuống mọi nhời kiển tâu:

“ Chúng tôi duyên bén cùng nhau,

Đức vua phán thế lấy đâu công bằng?

Nữ nhi phận phải chữ tòng,

Mặt trời nặn quả bóng trăng khôn vì.

Ví dù tôi chửa vu quy,

Vua thương nạp dụng, thế thì ai đương.

Nay tôi duyên kiếp cùng chàng,

Nỡ nào phụ nghĩa tào khang cho đành?.

Vua nay pháp luật công bình,

Thiên hạ thuận tình, thần quỷ vâng uy.

Cung tần mỹ nữ thiếu chi,

Mà vua phải ép nữ nhi có chồng.

Dù vua xử ức má hồng,

Thờ tôi tự vẫn khỏi lòng bội phu (2)”.

Nhời sao thảm thiết cay chua,

Làm cho ảo não xót xa muôn phần!

Giới hạnh : tu hạnh.
Bội phu: Phụ bạc với chồng.

Bèn đòi văn võ bách thần,

Mặc triều nghị luận việc nàng làm sao.

Triều đình đặt gối tâu vào:

“ Nước Nam cũng chẳng thiếu nào nữ nhân.

Vả vua là đấng cầm cân,

Ví dù ở thế, nhân tâm bất hoà”. (1)

Vua nghe triều nghị gần xa,

Rằng : “ Triều nghị thế, sự đà không thông!”.

Triều đình nghe phán hãi hùng,

Răn mà chẳng được, tuỳ lòng vua thôi.

Bách quan bệ ngọc dâng lời:

“ Bóng trăng xuống đất, mặt trời mọc lên.

Đức vua muốn kết nhân duyên,

Giết chàng Phạm Tải cho yên mọi đường.

Bấy giờ người sẽ lấy nàng,

Kẻo mà nhất quốc lưỡng vương (2), bất bình”.

Trang vương nghe phán phân minh,

Phó cho nhà bếp thi hành xem sao:

Mật ong, lá ngón bỏ vào, (3)

Râu hùm, thuốc độc thế nào hiệu ngay.

Làm xong, y thử đặt bày,

Vua xem lòng đã vui vầy trước sau.

Nào chàng Phạm Tải ở đâu ?

Triệu viên ấy kíp cáo chầu bệ đơn.

Nàng nghe vua phán thiệt hơn,

Tay liền bấm độn vội vàng xem qua:

Nhất tâm bất hoà: Lòng người không hoà thuận.
Nhất quốc lưỡng vương: Ý nói một gái có hai chồng.
Lấy mật ong và lá ngón giã nhỏ trộn với râu hùm đã đốt làm tành thuốc độc.

“ Sơn trạch quẻ động hào ba, (1)

Vợ chồng ân ái xót xa lòng vàng.

Ngỡ là đồng tịch, đồng sàng,

Đồng sinh, đồng tử, lửa hương muôn đời.

Hay đâu một phút biến rời,

Xui nên chia rẽ duyên tôi làm vầy!

Trời cao đất rộng có hay? ,

Sát phu hiếp phụ (2), sự này thấu chưa!.

Chàng du tai nạn chẳng qua,

Thời tôi tự vẫn làm ma theo chàng”.

Phạm Tải đau đớn trăm đường,

Cầm lấy tay nàng lăn khóc thở than.

“ Dù anh vắng mặt dương gian,

Thì em liệu kế tái hoàn bản hương.

Trước là vẹn cả đôi đường,

Sau là định tỉnh đạo thường xuân huyên.(3)

Thay tôi cha mẹ khỏi phiền,

Gọi là hương lửa bén duyên với nàng.

Ví dù nàng có lòng thương,

Xin nàng giữ lấy lửa hương sau này.

Sắt cầm hoà hợp bấy nay,

Thời nàng chịu chế (4) cho đầy ba đông.

Mãn tang khi ấy mặc lòng,

Còn tang chớ có đèo bòng, chẳng nên.

Dù tham vua có binh quyền,

Vong bần, bội nghĩa bạc đen mặc trời”.

Nói năng chưa kịp dứt lời,

Vua sai sứ giục tốc thôi phải vào.

Ý nói địch thấy điểm dữ.
Giết chồng cướp vợ.
Sớm chiều hầu hạ cha mẹ.
Chịu chế: để tang.

Vợ chồng vào đến sân chầu,

Vua quan trông thấy giờ lâu mỉm cười.

-Yến đâu? Nhà bếp các người!

Ba tuần rượu chuốc, nàng vui, chàng về.

Ấy là vẹn thửa nhân nghi,

Ba tuần rượu chuốc tức thì liền tay.

Phạm chàng trách mắng chua cay,

Tử sinh hữu mệnh sự nay có trời.

Ba tuần rượu chuốc xong rồi,

Phạm Tải bái mạng, bùi ngùi từ quy. (1)

Trở ra vừa đến tây vi,

Thấy trong mình nhọc, ngồi kề thở than:

“ Dù tôi phạm phép khởi loàn, (2)

Thời tôi cam chịu thác oan thế này.

Ngọc Hoa nàng hỡi! Có hay,

Duyên ta ai rẽ cho rày cực nhau?

Tướng công cha mẹ nơi đâu?,

Có hay là sự cơ cầu nàng ơi!”

Thở than nói chẳng hết nhời,

Mồ hôi đã xuất ra ngoài càng thương.

Bây giờ én Bắc, nhạn Nam,

Giã nàng ở lại dương gian, anh về!.

Ngọc Hoa quỳ lại một khi:

“ Ai làm nên nỗi biệt ly thảm sầu!.

Cho nên gan héo ruột rầu,

Khôn tìm phép quỷ, khôn cầu phép tiên!.

Sự này thấu đến Hoàng thiên.

Vì tôi nhan sắc với nên thế này!.

Từ quy: Từ giã để về.
Khởi loàn: dấy loạn.

Nàng vừa than thở một giây,

Hồn ma phút đã tếch rầy âm cung.

Ngọc Hoa ôm lấy mình chồng,

Khóc than kể lể sự lòng xuân xanh:

“ Chàng ơi? Sao nỡ phụ tình,

Để thiếp một mình vò võ phòng hương!”

Nàng bèn tắm gội cho chàng,

Áo quần ba bộ sẵn sàng thay cho.

Ngỡ là phận ấm duyên ưa,

Ai ngờ kẻ Việt người Hồ bắc nam!

Chàng thời hồn lạc phách tan,

Như người nằm ngủ lúc còn bình sinh.

Ngọc Hoa than khóc vật mình,

Cùng chàng đồng tử đồng sinh (1) kẻo mà.

Lấy ai đem tin về nhà,

Lại lo cha mẹ tuổi già nhớ mong.

Quan tài đã đóng vừa xong,

Nàng bèn bưng lấy mình chồng vào quan.

Một mình thôi khóc lại than,

Tủi thân có một thương chàng gấp hai:

“ Ai làm chia rẽ đôi nơi?,

Giết anh tội ấy vua thời xấu xa!.

Hai cha mẹ tuổi già, mình yếu.

Việc gia đình tính liệu cậy ai?,

Anh thời về chốn tuyền đài,

Để tôi phận gái quê người dở dang!.

Trách thiên địa bằng gương chẳng xét,

Anh đi đâu để thiếp bơ vơ!

Năm canh rắp tưởng nằm mơ,

Trách duyên tủi phận cay chua ngậm ngùi….

Đồng tử đông sinh : Cùng sống cùng chết.

Nghĩa vợ chồng chao xương gửi thịt,

Khi nắng mưa, thiếp hết trông chàng”.

Nỡ nào cắt chỉ cho đang,

Bởi đâu hay bởi đa đoan việc trời?.

Dẫu âm, trần đôi nơi cách biệt,

Về suối vàng chồng vợ hẳn yên,

Trách Trang Vương cầm quyền loạn phép.

Hiếm chi người, nỡ ép phụ nhân!

Chồng tôi thác đã thiệt thân,

Ắt là thiên địa xoay vần mới hay”.

Vật mình lăn khóc đêm ngày,

Chàng mười bốn tuổi uổng thay một đời!.

Trang vương thấy tàng chàng rồi,

Truyền quan nội gián cho mời nương nương. (1)

Thị thần chẳng tới Chiêu dương, (2)

Thưa rằng : “ Vua dạy rước nàng vào trong”.

Ngọc Hoa nghe nói, giận lòng,

Cầm dao rạch mặt, máu ròng chảy ngay.

Khóc rằng: “Chàng hỡi có hay,

Vì tôi nhan sắc, chàng rầy thác oan!”

Chẳng tham gác phượng, lầu vàng,

Vái trời, cắt tóc để tang cho chồng.

Khăn tang áo trở não nùng,

Dời chân rón rén gót hồng bước ra.

Lạy thôi, quỳ tấu thượng toà:

“ Chồng tôi quả thác đã ba ngày rày.

Tôi là phận gái thơ ngây,

Vua đòi vâng phép vào đây làm gì?.”

Nương nương : Chỉ nàng Ngọc Hoa.
Chiêu dương: Cung của hoàng hậu.

Vua nghe nói vân vi mọi nhẽ,

Phán rằng: “ Nàng soa nỡ hoài thân.

Chớ nghe cáo thỏ chư quan,

Phượng hoàng đâu lại đứng ăn với gà.

Trẫm nay trị nước gần xa,

Chưa ai xứng đáng gọi là chính phi.

Nó dù thiệt phận thác đi,

Ta cùng nàng muốn kết nghì làm đôi.

Âu là duyên số bởi trời,

Lòng vàng quyết hẳn đẹp đôi duyên vàng.

Hay là nàng nhớ thương chàng,

Cho nên nàng lại tìm đường lánh xa?”

Nàng liền đặt gối tâu qua:

“ Chúc vuamuôn tuổi, quốc gia vững bền.

Tôi niên thiếu, tuổi hèn thơ dại,

Còn xuân xanh tuổi mới mười ba.

Lòng vua muốn kết giao hoà,

Tôi xin về nhà, chịu chế ba đông.

Ba năm mãn phục tang chồng, (1)

Thời tôi kíp đến sân rồng chầu vua.

Khi ấy mười sáu đang vừa,

Trăng tròn ngọc bén, vua chưa vội gì”.

Vua nghe nàng nói vân vi.

Phong hàng Quân chế đưa về bản hương.

Thấy nàng tiết nghĩ càng thương

Truyền cho quân sĩ dọn đường tiễn đưa.

Thuyền rồng mười chiếc chèo đưa,

Trăm ba cung nữ vua cho đưa về.

Lệnh truyền khắp chợ cùng quê,

Ngũ sắc tinh kỳ (2) rước Phạm Tải công.

Mãn phục : Hết tang ba năm.
Ngũ sắc tinh kỳ : cờ thần.

Ngọc Hoa thảm thiết thương chồng,

Cơm ăn chẳng được, má hồng kém tươi.

Ngày ngày ngồi ở bên ngoài.

Đêm thời mở nắp quan tài vào trong.

Đá vàng khăng khắng một lòng,

Cổ tay lại gối đầu chồng như xưa.

Chẳng tanh, chẳng thối, chẳng nhơ,

Hãy còn vẻn vẹn như xưa, lọ tầy.

Cứ thui thủi mỗi ngày ba bữa,

Thương nhớ chồng biết thủa nào khuây!.

Than rằng : “ Trời lắm sắc mây,

Bể rộng, đất dầy có thấu tình không?”.

Năm ngày về đến huyện Đông,

Mẹ cha đón rước cực lòng, than ôi!

Thương con, tiếc rể, ngậm ngùi,

Vái đất, kêu trời, than thở cùng ai?.

Khắp mọi nơi thương chàng Phạm Tải,

Bảo nhau rằng trời ở không công!,

Tướng công nước mắt ròng ròng,

Cả hai vợ chồng khóc lóc thở than:

“ Mẹ cha rắp cậy chúng con,

Ai ngờ con bỏ nước non âu sầu”.

Hoa tàn nước mắt tuôn sầu,

Tướng công kén chọn vườn sau táng chàng.

Ngọc Hoa nước mắt hai hàng,

Quỳ lạy cha mẹ cùng làng được hay.

“ Cha dù thương đến con nay,

Cho chồng con rầy táng ở tại gia.

Nhược bằng chẳng ở trong nhà,

Thì con tự vẫn làm ma theo chồng”

Tướng công nước mắt ròng ròng:

“ Nào cha có tiếc nhà không làm gì!

Sửa sang mái tả thanh trì, (1)

Để chồng con đó ắt thì cũng hay”.

Mặn mà hương khói đêm ngày,

Thờ chồng chốn ấy khi nay yên lòng.

Thoi đưa thấm thoát ba đông,

Ngọc Hoa than khóc cùng chồng thương thay!

Ba năm hết tóc tang này,

Lòng tôi thương xót chẳng khuây sự chàng.

Chữ rằng : “ Đồng tịch đồng sàng,

Đồng sinh đồng tử ngai vàng chẳng quên.

Vĩ tham vua có bình quyền,

Tảo khang nỡ phụ chẳng yên những là”.

Bước vào quỳ lạy mẹ cha:

“ Sinh thành dưỡng dục đã bao năm chầy.

Thương con phận gái thơ ngây,

Biết tính sao rầy lỡ bước bơ vơ!.

Thương ơi! Cha mẹ tuổi già,

Lấy ai khuya sớm vào ra đêm ngày?.

Thương song đường (2) lòng nay như cắt,

Nói ra càng chua sót đắng cay!.

Cửa nhà ta đã nhường này,

Trâu bò, điền sản cùng tầy người ta.

Chia cho nàng nước trẻ già,

Để làm thờ phụng mẹ cha muôn đời.

Nhà bên trái có ao nước trong
Song đường: Cha mẹ

Cho con tự tử mà thôi

Kẻo vua quan lạ còn đòi tôi ra”.

Tướng công giọt ngọc nhỏ sa,

Giờ lâu với bảo Ngọc Hoa một lời:

“ Mẹ cha tuổi hạc cao vời,

Nỡ nào con lại xa chơi suối vàng!

Lấy ai định tín thần hôn?”,

Ngọc Hoa mới nói nguồn cơn tỏ tường:

“ Dù tôi mà chẳng theo chàng,

Cũng liều phận bạc nghĩa vàng xuân huyên.

Kẻo vua rồi lại ép duyên,

Thời tôi tự vẫn cho yên cửa nhà”.

Tướng công phảng phất hồn hoa,

Ngập ngừng nước mắt xót xa đoạn trường!

Mõ rao khắp hết xóm làng,

Thượng thông, hạ đạt (1) thôn hương mọi người

“ Ngọc Hoa nó đã thác rồi,

Bây giờ sinh tử thì tôi cậy làng.

Nào là châu báu, bạc vàng,

Chia ra cho nàng thượng hạ đông tây.

Mỗi người một nén vàng này,

Ruộng thời mười mẫu, trâu cày mười con”.

Cha đương chia của theo hàng , (2)

Ngọc Hoa mới đến lạy làng cùng cha.

Vào nhà liền lạy mẹ cha,

Áo quần mặc lấy bước ra theo chồng.

Khăng khăng nàng quyết một lòng,

Cầm dao lá trúc (3) xuyên thông ngang hầu.

Thượng thông hạ đạt : Mời cả trê dưới
Chia của theo hàng: Chia theo thứ tự từng người
Thứ dao lưỡi mỏng và nhỏ bằng cái lá tre.

Máu tuôn lai láng dầu dầu

Tướng công lăm khóc vật đầu rằng : “ Nay

Lá vàng còn ở trên cây,

Lá xanh rụng xuống trời hay chẳng trời’.

Ông bà nói chẳng nên lời,

Ôm con mà khóc sụt sùi thở than:

“Hoá công thật khéo đa đoan,

Nỡ nào luống để hoa tàn hương bay!”.

Tiên phi đã tếch cung mây,

Đau lòng áy láy đêm ngày xót xa.

Than ôi! Xuân cõi, huyên già,

Cậy ai định tỉnh phụng thờ hiếu trung!

Con ta chỉ nẻo tiên cung,

Họ hàng thân thích đều cùng sót xa.

Nói rằng: Phạm Tải, Ngọc Hoa,

Bây giờ đã xuống Diêm – la gặp rồi.

Thoát thôi tướng công trở hài (1)

Tìm nơi đất tốt táng mai gần miền.

Sơn hữu tình, thuỷ hữu duyên,

Quy khu táng mộ cho yên sự nàng.(2)

Hai người cùng để một lăng,

Thông reo bóng rủ, trăng soi xế gần.

Cho làm thảo xá (30 ba gian,

Trên thời ngói lợp bức bàn song song.

Lại trồng khóm trúc hàng thông,

Thông reo, trúc hoá vẻ rồng thêm tươi.

Nàng thác được mười ngày rồi,

Trang vương sực ngồi bấm đốt ngón tay.

Nàng về từ chế bảy chay,

Trờ hài: Trở gót hài đi về.
Ý nói chọn khu đất để mả
Thảo xá: ý nói nhà nhỏ

Ba năm ba tháng mười ngày sẽ thôi.

Chịu tang nàng đã mãn rồi,

Truyền quan nội giám về đòi nàng ra.

Khâm sai tuân lệnh quốc gia,

Kiệu vàng tán tíavề nhà thẳng giong.

Năm ngày về đến xứ Đông,

Thấy một nhà ngói giữa đồng tốt thay.

Bốn bề hào luỹ tường xây,

Thông reo, trúc hoá, sum vầy thênh thang.

Hỏi thăm những kẻ mục đồng,

Kia năng thái miếu thờ ông bà gì?

Mục đồng bước đến thưa quì:

“ Ấy mộ Trần thị thác đi theo chồng”

Ba quân cám cảnh đau lòng,

Duyên kiếp vợ chồng người đã hồi qua.

Về tâu trước mặt đan trì,

Rằng : “ Trần thị thác về âm cung”.

Trang vương rước mắt ròng ròng,

Như dao cắt ruột trong lòng xót xa….

Đoạn này kể chuyện Ngọc Hoa,

Từ ngày chỉ nẻo Diên – la âm thầm.

Thấy nhau, giọt ngọt khôn cầm,

Ơn nàng trinh tiết ba năm vẹn toàn.

Từ ngày anh phải thác oan,

Thương cha, nhớ mẹ, nhớ nàng thảm thương!

Sau thời nghĩ sự Trang Vương,

Cầm quyền bất chính, ở đường bất minh!

Ơn nàng giữu đạo đoan trinh,

Xót xa ai kẻ tỏ tình cho ta?

Nàng còn tòng phụ tại gia,

Từ ngày xuất giá đi ra theo chồng.

Có thiên thượng vầng hồng soi xét,

Nhớ xuân huyên thảm thiết trong lòng!

Thiếp thời bất hiếu, bất trung,

Trọn đạo cùng chồng, thất hiếu cùng cha.

Trang Vương làm ép cùng ta,

Thời ta định kiện cho ra vụ này.

Chàng liền cất bút thảo ngay,

Một đơn kể hết niềm tây tỏ tường.

Vợ chồng đến điện Diêm Vương,

Sau trước mọi đường phục vọng tâu qua.

Vừa khi chính ngự trông ra,

Thấy hai nam nữ lậy mà kêu oan,

Kêu rằng : “ Vì tại Trang Vương

Sát phu hiếp phụ đạo thường đơn sai”.

Vua truyền lực sĩ hai người,

Ra cầm lấy trạng (1) mở coi cho tường.

Trạng: tờ đơn kiện.

VẬY CÓ CÁO RẰNG

Quán Sơn Tây xứ, Huệ Đường phủ, Văn Ấp huyện, Ngọc Tháp xã, nho sĩ Phạm Tải , thú thê biệt xứ, danh Trần Ngọc Hoa, ơn đức Diêm – la, công liêm quản ý, tình trạng vị hỷ, bản quốc Trang – Vương thị kỳ phú cường, hoang dâm hiếu sắc, cương thường bất thức, thiêu thính nịnh thần, hiếp thú thê nhân, thậm kỳ vi phản.

Kim thần Phạm Tải, thú thê Thanh Hà, danh Trần Ngọc Hoa, phu thê hoà hợp. Duyên hài thủ tiết, đắc kỳ bán niên, tích kiêm binh quyền, lệnh truyền tiến nạp, bất cứ luật pháp, khủng sự thần chung, phó kinh nhập điệnTrang Vương bất chính, bất thình đình thần, cố tâm dâm hiếp. Ngọc Hoa trinh tiết, hất sự nhị phu. Trang Vương mưu thù, hoa dâm nghịch đẳng, sát phu, hiếp phụ, thậm ư oan khốc. Phục vọng thánh đức cao minh, lượng tình gia sự, giám kỳ nội trạng, chiếu luật thi hành, tróc thu tính danh, đồng lai tra vấn.

Cẩn cáo.

( Tôi là Phạm Tải, quê ở xã Ngọc Tháp, huyện Văn Ấp, phủ Huệ Đường, xứ Sơn Tây, lấy vợ ở quê khác, tên là Trần Ngọc Hoa, đội ơn Diêm la lấy lòng công binh mà xét cho như sau: Vua Trang Vương nước tôi, ỷ quyền, hiếu sắc, không biết cương thường, chỉ nghe kẻ nịnh, bắt hiếp vợ người, dã man hết sức.

Nay tôi Phạm Tải lấy vợ Thanh Hà, tên là Ngọc Hoa, vợ chồng rất là hoà hợp, lấy nhau được nửa năm thì vua truyền gọi vào cung. Trang Vương thấy mặt, hỏi rõ ngọn ngành, không nghe đình thần, cố tình áp bức. Vợ tôi trinh tiết, chẳng lấy hai chồng. Trang Vương liền giết chồng hiếp vợ. Sự này oan quá. Xin ngài cao minh soi xét, chiếu luật bắt bị cáo xuống hỏi.

Nay kính

Diêm Vương thấy trạng rõ ràng,

Đôi Nam Tào lấy sổ vàng ra soi:

Phạm Tải vốn thực con trời,

Nhẽ thì thiên tử chính ngôi chương toà.

Lỗi nhầm đầy xuống phạm gia,

Giáng sinh nhị nguyệt, ngày ba, mão thì .

Hay đâu gặp vận gian nguy,

Ngọc Hoa đính kết vu quy bấy chầy.

Sắc sai xuống trị nước này,

Trang Vương sao ở chẳng ngay, chẳng hiền.

Lại thêm một đứa Biện Điền

Hai người lòng cũng chẳng hiền hoà hai

Bèn đòi quỷ sứ liền sai,

Đầu trâu lên đến điện đài lầu cao,

Đạp thành, phá cửa, bước vào,

Quý sử mới hỏi đâu nào Trang Vương?

Ở sao lỗi đạo cương thường,

Diêm Vương sai bắt Trang Vương việc này.

Chí tôn sao ở chẳng ngay?,

Trang Vương nghe nói chân tay rụng rời.

Liền bỏ ngai rồng không ngồi,

Diêm Vương đã đòi chẳng dám ngồi lâu.

Bây giừo vừa dã chư hầu,

Quần thần tả hữu trước sau mọi toà:

“ Ở đây, ta xuống Diêm- la”

Hai quỷ theo gót bước ra đi liền.

Hai bên văn võ vẹn tuyền,

Mới hay rằng sự hoàng thiên thế này.

Có tiền thì hậu mới hay,

Chẳng ngay lại gặp được ngay bao giờ?

Quỷ cùng Trang Vương bước ra,

Rẽ mây, rạch nước, xuống toà Diêm ngay.

Vua Trang thấy Ngọc Hoa này,

Trách nàng đơn bạc nước mây hỡi nàng!

Dối nhau mà lại tìm đường….

Diêm Vương thấy nói, trong lòng giận thay!

Quả nhiên sự dã nhường này,

Chẳng oan chi nữa mà nay còn ngờ.

Trang Vương đến trước bây giờ,

Diêm Vương mới hỏi: “ Anh đà xuống đây”.

Làm vua thì ở cho ngay,

“ Công bình hai chữ cho tầy đồng cân”.

Nhân duyên giời đã xoay vần,

“ Sao anh cứ ở bất nhân cho đành!”

Trang Vương tưởng đến sự tình,

Mới hay là sự thiên đình soi ra.

Sắc tuy chẳng có phong ba (1)

Làm sao mà đuổi người ta bây giờ (2)

Diêm Vương liền hỏi sau xưa,

Thuỷ chung mới phán một giừo thong dong

“Thương anh tôi để trong lòng,

Việc quan phải cứ phép công tôi làm,

Sự này ta lại làm ta

Phải sao chịu vậy, ai mà dám dong?”

Vạc dầu nấu đã ba đông

Bắt vua Trang bỏ vào trong vạc dầu

Vợ chồng Phạm Tải cùng nhau

Trước đà trái nhỡ thì sau hợp hoà.

Bỗng đâu thấy sớ vua cha (3)

Bèn đưa một sắc vào toà Diêm Vương;

“ Sắc phong cho Phạm Tải chàng”

Nối truyền sửa trị ngai vàng thành thơi”

Diêm Vương vâng lệnh sắc trời

Cải hiệu Chu quốc nối đời Trang Vương.

Hoàn sinh (4) cho Phạm Tải chàng,

Lại còn cải tử (5) cho nàng Ngọc Hoa

1,2 Do câu ( sắc bất ba đào dị dịch nhân). Ý nói: Sắc đẹp không có sóng gió, thế mà dễ làm cho người ta chết đuối.

3.Vua cha: Chỉ Ngọc Hoàng, vua trên trời.

4.Hoàn sinh: Cho sống lại.

5.Cải tử: Đổi chết lấy sống. Ý nói cho sống lại.

Vợ chồng bái tạ bước ra,

Bên quỳ bái tạ chương toà Diêm Vương

Hai bên đứng dãy hai hàng,

Bên sai quỷ sứ dọn đường đưa lên.

Nghe tiếng mõ ở hai bên,

Sấm vang chớp giật dưới trên đùng đùng.

Gió bay, lăng vỡ, thông tung,

Một giờ mưa tạnh, như không, vẹn tuyền (1)

Vợ chồng lại hợp nhân duyên,

Lên dương gian, lại phỉ nguyền như xưa.

Nàng bèn về gọi mẹ cha,

Tướng công mừng sợ biết là làm sao.

Mừng vì đã thấy con tao,

Sợ vì sự lạ làm sao thế này.

Ngọc Hoa quỳ xuống trình bày:

“ Tôi còn cha mẹ thủa ngày cô đơn

Chồng tôi từ phải thác oan,

Theo chồng, tôi xuống suối vàng bấy lâu.

Vợ chồng từ thấy mặt nhau,

Làm đơn mới đến cáo chầu Diêm Vương.

Oan kia lỗi tại vua Trang,

Diêm Vương xem trạng tỏ tường liền tâu”.

Bắt đem bỏ lại vạc dầu,

Vua Trang khôn chối trước sau mọi nhời.

Vâng sắc trời, tôi về dương thế.

Lên trị vì thánh đế cho yên.

Chàng đây thoát khỏi truân chuyên,

Ơn trời lại được cưỡi trên mình rồng”.

1.Ý nói lại được hoàn toàn, như không xảy ra việc gì.

Cửa nhà điền sản gia trung,

Lại cho sông nước muôn tông họ hàng.

Lại ra đến cửa phủ đường,

Trời sai một đám mây vàng, lạ thay.

Tối tăm ai chẳng biết ai,

Phạm Tải mới bước lên ngôi trị đời.

Triều đình tâu đối một nhời:

“ Vua là thiên tử đời đời dân ta.

Nào là ấn tín mở ra,

Cho triều đình biết quốc gia vững vàng”.

Phạm Tải mở sắc cho xem,

Lưỡng ban vâng lệnh Hoàng thiên, đọc rằng:

“ Ngọc Hoàng sắc chỉ- Phó xuống Diêm Vương,

Luận sự Trang Vương, trị vì bất chính, triều dân bất thịnh, hoang tính dâm tà, ép nàng Ngọc Hoa, giết chàng Phạm Tải, chẳng biết phải trái, đảo ngược nhân luân, tỏ luận dương âm, bắt vào trong vạc. Phạm Tải oan thác, cùng nàng Ngọc Hoa, đều con vua cha, giáng sinh hạ giới, bị Trang Vương hại, phải xuống Diêm – La. Sắc chỉ vua cha, cho về dương thế, lên ngôi chính vị, Phong điều vũ thuận. Tăm kình chẳng động (1). Thiên hạ thái bình. Thượng đế thiên đình, khâm sai sắc cấp”.

Triều đình mở sắc xem rồi,

Đều thời cung phục thuận đời đế đô

Bèn lên ba tiếng tung hô:

Muôn năm kính chúc mừng vua cửu trùng!.

Tiêu thiều nhã nhạc tấu dâng,

Nay mừng hội họp để đông một nhà.